بازتدوین شیوه آموزش تحصیلات تکمیلی معماری بر اساس رویکرد سیستمی (نمونه موردی: دوره کارشناسی ارشد رشته معماری منظر)

دوره ی تحصیلی کارشناسی ارشد، در بیشتر رشته های تحصیلی، شامل فضایی میان رشته ای است، که ضمن داشتن اهداف خاص در فضای حرفه ای و پژوهشی، به مفاهیم مشترک رشته های مرتبط می پردازد. این دوره ی تحصیلی، برای دست یافتن به اهداف رشته، نیازمند برقراری ارتباط میان محتوای دروس و مفاهیم رشته است. بنابراین هرگونه ضعف در ارتباط مفاهیم رشته و درس، به کاهش کیفیت آموزش و عدم کارآیی در فضای حرفه ای می انجامد. رویکردهای آموزشی بسیاری به نقد و بررسی این دوره پرداخته اند، که بیشتر آنها، عدم وجود پیوستگی محتوای رشته و برنامه ی درسی و همچنین ارتباط محدود با سایر رشته ها را از نقاط ضعف این دوره برشمرده اند. رویکرد سیستمی در آموزش، با تلفیق دو رویکرد کل-گرا و جزءگرا، به بررسی و نقد مشکلات آموزش، بر اساس تحلیل رابطه ی اجزاء (مفاهیم رشته، محتوای دروس و مفاهیم مرتبط با سایر رشته ها) و کل (اهداف رشته و درس) می پردازد. در صورت گسترش رویکرد سیستمی در آموزش، روش مبتنی بر رابطه ی اجزاء به دست می آید، که در آن برنامه ریزی شیوه ی آموزش، بر اساس رابطه ی اجزاء و کل صورت می-پذیرد. برنامه ی آموزشی کارشناسی ارشد معماری منظر، که در دانشگاه های کشور تدریس می شود، توسط گروه هنر شورای عالی برنامه ریزی، تهیه و تصویب گردیده و هدف آن، آموزش متخصصان طراحی محوطه های وسیع و محدود درون شهری و برون شهری است. محتوا و برنامه ی درسی این رشته با رشته هایی همچون معماری، محیط زیست، برنامه ریزی، مدیریت، طراحی شهری، مبانی نظری و علوم انسانی مرتبط می باشد. در این رساله، در صدد اثبات تأثیر رویکرد سیستمی در افزایش کارآیی سیستم آموزش دوره ی کارشناسی ارشد معماری منظر بوده ایم. برای این منظور، بر اساس تحقیقات میدانی مبتنی بر پرسشنامه از فارغ التحصیلان رشته ی معماری منظر و مطابق با رویکرد سیستمی، ابتدا به تحقیق رابطه ی اجزاء (وجود مفاهیم منظر در محتوای دروس) پرداخته، سپس همگونی اجزاء در سیستم پژوهشی (وجود مفاهیم پژوهشی و محتوای دروس منظر در مقالات علمی) تحلیل گردیده است. در ادامه نیز با روش توصیفی - تحلیلی و به کمک نمودارها و جداول، تأثیر وجود رابطه ی سیستمی در میزان کارآیی آموزش، مورد تحقیق قرار گرفته است. نتیجه آنکه، در صورت وجود رابطه ی سیستمی میان اجزاء (محتوای دروس و مفاهیم منظر) و کل (دروس طراحی منظر و محیط) در آموزش، کارآیی و عملکرد سیستم آموزشی (میزان یادگیری) بهبود می یابد. در ادامه نیز، به گسترش نظریه ی سیستمی در آموزش پرداخته و بر اساس آن، مدل سیستمی را برای آموزش تحصیلات تکمیلی معماری (نمونه موردی: کارشناسی ارشد معماری منظر)، در دو بخش کلی، مدل طراحی تمرینات و مدل طراحی شیوه ی آموزش، ارائه شده است.